HENRYK PŁÓCENNIK / GRAFIKA / MONOTYPIA

Henryk Płóciennik

Monotypia

Grafika na papierze, 1/1 ( egzemplarz autorski )

2013 rok,

61 x 46 cm 

sygnowana

oprawiona

wymiar w oprawie : 65 x 51,5 cm

MONOTYPIA 

Monotypia (gr. monos – jeden, typos – odbicie) – artystyczna technika graficzna, należąca do druku płaskiego, wyróżniająca się tym, że pozwala na uzyskanie tylko jednej odbitki. Wynalezienie monotypii przypisuje się włoskiemu malarzowi Giovanni Benedetto Castiglione, zw. Il Grechetto.

Przez długi czas trwał spór, czy monotypia jest techniką graficzną, skoro nie umożliwia wykonania określonej liczby prac (odbitek). Jednak droga tworzenia pokazuje sama charakter tej techniki: wymaga rozprowadzenia farby po metalowej lub szklanej powierzchni. Następnie praca zostaje odbita na papierze za pomocą wałka, tamponu lub kostki. Często do wykonania jednej odbitki artyści dla uzyskania pożądanego efektu pokrywają farbą metalową płytę kilkakrotnie. Technika ta nazywana jest monotypią olejną, w odróżnieniu od monotypii graficznej, w której odbitkę uzyskuje się poprzez rysowanie na odwrocie przyłożonego do rozprowadzonej farby papieru.

Niektórzy nazywają monotypię techniką przypadku, natomiast oponenci ripostują, że artysta świadomie decyduje o grubości warstwy farby i jej gęstości oraz kierunku prowadzenia wałka, wilgotności papieru itp. Posługiwanie się tą techniką wymaga długotrwałych prób, bo tylko świadome kierowanie procesem technicznym może zaowocować powstaniem artystycznych prac.

Wśród polskich artystów zajmujących się monotypią można znaleźć Wojciecha Weissa, Marię Jaremę, Andrzeja Wróblewskiego, Beatę Nehring, Zdzisława Beksińskiego i Henryka Płóciennika.

HENRYK PŁÓCIENNIK (1933 - 2020 )

 Malarz i grafik samouk.

Zdobył wysoką pozycję jako grafik, pracujący głównie w technikach linorytu i autocynkografii. Jest autorem fantastycznych kompozycji o bogatym, ornamentalnym opracowaniu, obrazujących w zamyśle autora kosmiczne piękno i ład świata. Wielokrotnie wystawiał w kraju i za granicą, zdobywając liczne nagrody. Jego twórczość jest reprezentowana w czołowych zbiorach muzealnych, jak Muzeum Sztuki w Łodzi, liczne muzea narodowe i okręgowe, Biblioteka Jagiellońska i in. W 2004 w Łodzi powstała Fundacja „Arkadia” jego imienia, której celem jest zebranie, opracowanie i popularyzacja twórczości artysty. Artysta był również miłośnikiem i kolekcjonerem nagrań muzyki jazzowej.

Jego, najczęściej czarno-białe, grafiki zapełniają raz abstrakcyjne formy, kiedy indziej stylizowane postaci ludzi czy kształty roślin. – To, czy prace są przedstawiające, czy abstrakcyjne, zależy od czasu, w którym powstają. To dla mnie wielka niewiadoma. Często robię coś zupełnie innego niż zamierzałem.

Niekiedy drobne, cierpliwie cyzelowane kształty wypełniają szczelnie całą powierzchnię grafiki, innym razem artysta oddaje wyraz twarzy za pomocą czarnej plamy i kilku zaledwie białych linii. Henryk Płóciennik próbował różnych technik: linorytu, litografii, akwaforty. – Gdy zaczynałem, o grafice wiedziałem tyle, że trzeba wziąć płytkę, nóż i wyciąć w płytce bruzdę. Teraz skupia się na monotypii, które robił od początku twórczości – w tej technice uzyskuje się tylko jedną odbitkę. – To właściwie malarstwo. Nie da się do końca przewidzieć efektu. Stosuję swoją metodę, której nie zdradzam innym artystom. Studentowi bym zdradził…

Monotypie w przeciwieństwie do wcześniejszych linorytów są kolorowe i abstrakcyjne. – W tej technice można uzyskać różne efekty, zróżnicowane faktury. Ostatnio, gdy kręcono o mnie film dokumentalny, pani reżyser zapytała, co to właściwie jest monotypia. Pokryłem dłoń grubą warstwą czerwonej farby i uderzyłem nią w biały karton. Gdy odbitka wydaje się autorowi niedoskonała, już na niej dorabia brakujące formy czy plamy albo coś zamalowuje – tak powstaje monotypia plus. – Plus to ten naddatek.